در بخشِ شناسنامه گفته‌ام که چه‌گونه به اداره‌یِ تاتر پیوستم. نمایشگرانِ این کانون در آن‌روزگار در شش گروه گردآمده بودند. نگارنده در شمار گروه "تاترمردم"بود. سرپرست گروه علی نصیریان و در کنارش عزت‌اله انتظامی از دیگر سردمداران گروه بود. بیشتر بزرگانِ آن‌زمانِ نمایش هم یا در همین گروه گردآمده بودند و یا بنا به نیازِ کار به گروه می‌پیوستند. به همین‌روی ما نیز به دعوت دیگر گروه ها با آن‌ها همکاری می‌کردیم. در هر گروه یکی دو تَن و گاهی بیشتر کارگردانی می‌کردند. 

     خلیل موحددیلمقانی از شمارِ این کارگردان‌ها بود که اگر درست به‌یاد آورده باشم با رکن‌الدین خسروی در یکی از این گروه‌ها(میترا)کارگردانی می‌کرد. هردو همزمان در دانشکده‌یِ هنرهایِ دراماتیک استاد بودند. نگارنده آن‌زمان تازه دانشکده‌یِ هنرهایِ زیبایِ دانشگاهِ تهران را تمام کرده بود. هرچند پیش از ورود به دانشگاه در ترمِ تابستانیِ هنرهایِ دراماتیک شرکت کردم که رکن‌الدین خسروی یکی از اساتید این دوره بود، ولی با خلیل موحد دیلمقانی در اداره‌یِ تاتر آشناشدم. نامبرده از نگارنده برایِ بازی در نقش"سربازِ لاف‌زن" در نمایشی به‌همین نام دعوت کرد. درپِی، پیرامونِ روندِ شکل گیری تا اجرایِ آن خوهم گفت.

     پیش‌تر نمایشی در تالار 25 شهریور(سنگلج امروزین) دیده بودم که بازی یکی از کسانی که برصحنه بود برایم تازگی داشت و پدیده‌ای شگفت انگیز می‌نمود، دستِ‌کم برایِ من. براستی جنس دیگری از بازیگری در آن‌روزگار داشت، . او پرویز فنی زاده بود و من نمی‌شناختم‌اَش. و اینک که دیگر او را می‌شناختم قرار بود همبازی باشیم آن‌هم رو در رو. دیگر بازیگرانِ توانا در این کار کم نبودند. سروش خلیلی به‌ویژه در کمدی کارکشته بود و در بازی‌اش با فنی زاده کم نمی‌آورد. هما روستا تازه از فرنگ آمده بود و با گویش شیرین و دلبری نمایشی، خوب جلوه می‌کرد. پری امیرحمزه نیز به نوبه‌یِ خویش کارش را می‌کرد. هادی اسلامی، محمدرضا کلاهدوزان، نازی حسنی، سهراب سلیمی، فرشید فرشود ... همه خوب بودند. هرچند کارگردان و دیگران، به‌گفته‌یِ امروزی‌ها بیشترین تخم مرغ‌هایشان را در سبد فنی زاده چیده بودند. بیراه هم نبود. اعجوبه‌ای بود او. پیشترهم گفته بودم. با پیشروی تمرینات دیده‌می‌شد که انگار بنا براین‌ است تا از بداهه‌گویی هم دریغ نشود. فنی زاده بیش از دیگران به‌ویژه در زمان تمرین بهره می‌برد و گارگردان هم از این بابت راضی می‌نمود. در یکی از روزهایِ تمرین سهراب سلیمی دوستانه خواست که من هم از این فرصت سود ببرم. گفتم در درازایِ تمرینات به نقش می‌پردازم و بداهه‌گویی را برایِ اجرا وامی‌گذارم. همین کار را هم کردم و سرانجام خوبی نیز داشت که درپِی بدان می‌پردازم.

aشبِ نخستِ اجرا!

     آن شب چون روندِ همیشگیِ نخستین اجرا سر شار از تنش بود. برخی کارها در دقیقه 90 آماده می‌شد. بدترین بخش آن هم گریبان مرا گرفت. در واپسین دمی که باید به سکویِ نمایش گام می‌نهادم، شمشیری را که هنوز رنگش خشک نشده بود به‌دستم دادند. تا در ‌دست گرفتم‌اَش به‌آن چسبید، شما بجایِ من بودید، چه حالی پیدا می‌کردید؟ چاره چه بود. پا به صحنه گذاشتم. در دمی که دیده شدم، نخست سکوتی و در پِی، دم و بازدم گروهیِ مردم را شنیدم. انگار هِیَبتی تازه می‌دیدند. دسته‌یِ شمشیر همچنان به‌دستم چسبیده بود. اندکی دیرتر به سویِ چپ صحنه (به‌پیروی از میزانسن)رفتم و نشستم. شمشیر همچنان به‌دست راست چسبیده بود، با دست چپ دامن رُمی‌اَم را مرتب کردم که شلیک خنده از سویِ تماشاگران برخاست. شبهایِ دیگر که آنرا تکرار کردم بازتاب‌اَش به پر رنگی شب نخست نبود. چون زمانبندی بداهه‌یِ آن تکرار نمی‌شد. هرچند دریافتم کوچکترین جنبش‌اَم بی پاسخ نمی ماند. به‌همین‌روی افزون بر بداهه گویی، از بداهه کاری هم بهره می‌بردم.

     تابلویی بود که کارگردان فنی زاده و مرا در بالِ راست آوانسن گونه‌ای میزانسن داده بود که دور از دید دیگران گوش بایستیم. واکنش‌هایِ ما و به‌ویژه نقش من به دیالوگ‌هایِ دیگران برای تماشاگران کشش بیشتری داشت نسبت به‌بازیِ بازیگرانِ میانیِ صحنه و بازتاب تماشاگران را با خنده‌های پِی‌درپِی درگیر می‌کرد. یک شب نازی حسنی که مونولوگی را پیرامون نقش سرباز لافزن می‌گفت که بدیهی بود تا واکنش‌هایِ هرچند نرم نگارنده را همراه داشته باشد، بخش بزرگی از دیالوگ‌اَش را نگفت تا من‌هم نتوانم واکنش نشان دهم.

     تابلویی هم بود که فنی زاده و من با هم دیالوگ داشتیم. در جلو و راست صحنه. پرویز بداهه تکه می‌پراند، من‌نیز بی‌وقفه پاسخ‌اَش را می‌دادم و شلیک‌های مداوم خنده در سالن طنین می‌افکند. این مسابقه تمامی نداشت تا اینکه یک‌شب پرویز‌فنی‌زاده، دوستانه هرچند دلخور به من گفت: ببین هرمز آخری را من (یعنی او) باید بگویم. هرچند این سفارش را ناخوشایند می‌پنداشتم انگار با پادرمیانی کارگردان کوتاه آمدم.